غار قلایچی
| قلایچی، یکی از عمیق‌ترین غارهای کشور، در صورت اجرای طرح سرمایه‌گذاری گردشگری نابود می‌شود | |
ادامه مطلب ...
نظر جواد نظام دوست در وبلاگ
باسلام لازم بود از تلاش زیبا و ستودنی کارگروه غارنوردی شهر پرآوازه نیشابور خصوصا آقای مهدی لگزیان عضو فعال وموثر انجمن تقدیر درخور انجام شود اما وظیفه خود دیدم حداقل با این چند سطر تشکر و سپاسم را ابلاغ و برای مسئولین این کارگروه و افراد علاقه مند دنیای زیر زمینی آرزوی موفقیت و نیل به اهداف را داشته باشم .
چون غارها عمیق وسیع و زیبا ببینید .
گزارش برنامه ای که هیچ گاه منتشر نشد
متن زیر گزارش برنامه ای است به سرپرستی مرحوم لیلا اسفندیاری است ، که هیچ وقت فرصت نکرد آن را به اتمام برساند. |
برگزاری مجلس یادبود لیلا
وسایل اس آر تی
گردآوری و ترجمه: شراره غازی
وسایل شخصی غارنوردی
هر قدر لباس یک غارنورد، از نوک پا تا سر کامل باشد، آن شخص فقط برای غارهای افقی آماده است . به محض این که مسیر عمودی شود، به شیوه وابزاری دیگر برای حفظ جان و ممانعت از سقوط به داخل چاه نیاز است. آن چه در زیر می خوانید، مهم ترین ابزار شخصی، برای رفتن به داخل غارهای عمودی است. به این وسایل و هم چنین تکنیک مربوط به آن را اس آر تی می گویند. در این شیوه هر غارنورد بایستی به تنهائی و با استفاده از یک طناب، در چاه بالا یا پائین برود. درتکنیک اس آر تی، غارنورد به تنهایی و بدون پشتیبانی شخص دیگری در مسیرهای عمودی حرکت می کند. این شیوه یکی از تفاوت هائی است که با صخره نوردی دارد، که معمولاً به پشتیبانی یک همراه نیاز است. برای »اس آر تی« ابزار مخصوصی لازم است. در شکل زیر وسایل اصلی راکه در این تکنیک به کار می روند، ملاحظه می کنید. برای هریک از آنها توضیحات لازم اضافه شده است
ترتیب وصل کردن وسایل به نیم دایره از دید شخصی که هارنس به تن دارد، از چپ به راست به این ترتیب است
تسمه، دسندر، کرول. اگر دو تسمه جداگانه استفاده می شود: تسمه کوتاه، دسندر، کرول، تسمه بلند
Harnessصندلی
صندلی -هارنس-از یک تسمه یک دست درست شده که با شکلی که می سازد، بدن غارنورد را در خود نگه می دارد. دو انتهای آن به وسیلهٔ یک اتصال دهنده -نیم دایره- به هم وصل می شود. این نیم دایره مرکز اتصال غارنورد به طناب است و وزن اصلی به آن جا وارد می شود. هارنس، یک کمربند و دوحلقه برای پا دارد. برای این که سلامت و امنیت جسمی غارنورد در هر موقعیتی تاًمین شود، هارنس بایستی به اندازهٔ بدن شخص باشد. به همین دلیل بندها، چه دور کمر و چه دورپا، بایستی قابل تنظیم باشند
Chest Harness هارنس قفسهٔ سینه
وظیفهٔ هارنس قفسهٔ سینه، نگه داشتن آساندر قفسهٔ سینه است.موقع بالارفتن، بهتراست که کمی سفت تر بسته شود. برای تنظیم آن، قبل از بالا رفتن، به شکل قوز، شانه هارا به سمت جلو به هم نزدیک کرده، آن را سفت کنید. این کار باعث می شود که طناب هر چه نزدیک تر به بدن قرار گیرد و بدن موازی طناب، نگه داشته شود. این روش مانع از کار بیشتر برای دست ها-نگه داشتن بدن به طور عمودی و موازی با طناب- می شود. غارنورد کمتر خسته و انرژی کمتری برای بالارفتن مصرف می شود. بعد از پایان حرکت عمودی، می توان هارنس قفسه سینه را شل کرده و یا حتی بازکرد. اما اگر غار به شکل مجموعه ای از چاه ها و صخره نوردی و راه های افقی است، بهتر است که فقط شل تر شود تا درحرکت معمولی مثل راه رفتن، قفسه سینه آزاد باشد. هیچ گاه از هارنس قفسه سینه ای که از جنس کشی است استفاده نکنید.این جنس باعث می شود که بدن غارنورد از طناب فاصله بگیرد و به عقب خم شود
Waist belt کمربند
کمربند در سال های اخیر کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. استفادهٔ آن فقط در غارهای افقی است هنگامی که هارنس استفاده نمی شود. جنراتور لامپ های کاربید یا جعبه باطری را می توان به آن آویزان کرد. این کمربند هم مثل هارنس قفسهٔ سینه، نقش حفاظت بدن را ندارد و وسیله ای کمکی هست. معمولاً بندهای ۲۸ میلی متری برای این کار مناسب هستند
توجه کنید: هارنس و هارنس قفسه سینه و کمربند خود را مثل طناب غارنوردی، به طور مرتب شسته و تمیز کنید. کریستال های میکروسکپی که در آهک های موجود در گل و لای غار هستند ، به تدریج الیاف نازک نایلونی ، را پاره می کنند. این امر باعث خرابی سریع تر ابزارشما شده و هم چنین از نظر استحکام، امنیت لازم را در شرایط حرکت های عمودی نداشته، برای جان غارنورد خطرناک است.بعد از نظافت هر دو روی آن ها با آب ولرم یا سرد، در جائی دور از آفتاب، کاملاً خشک کنید و سپس در جائی خشک و خنک نگهداری نمائید. در هنگام شستن، به هیچ وجه از آب با فشار بالا استفاده نکنید، زیرا به جای دور کردن کریستال ها، آن هارا عمیق تر به داخل بافت ها می فرستد. فقط غارنوردهای خیلی باتجربه، هارنس را تعمیرمی توانند کنند. بعد از خراب شدن ۳۰ درصد آن، از هارنس جدید استفاده کنید
The Seat Harness Maillon
هارنس نیم دایره دلتا
در سراسر دنیا، غارنوردان اسامی مختلفی به آن داده اند، که به خاطر شکل یا نوع استفاده از آن است. بعضی از این نام ها به این ترتیب هستند: نیم دایره، ماه نیمه، حلقهٔ د، دلتا، مایلون مرکزی، مایلون صندلی
Half-round, Half-moon,D-Ring, Delta, Central-maillon, Harness-maillon
غارنوردان بیشتر از هارنس نیم دایره استفاده می کنند. نیم دایره توسط پیچی کاملاً بسته می شودکه به راحتی قابل بازشدن نیست. این یکی از دلایلی است که نمی توان از کارابین پیچی به جای آن استفاده کرد. در غار شرایطی پیش می آید که به علت تنگی یا سختی مسیر، کارابین بر اثر تماس و سایش با دیواره باز می شود، که به شدت خطرناک است. نیم دایره یا دلتا، از فولاد آبدیده، فولاد زد زنگ و یا از زیکرال، یک نوع آلیاژ سبک آلومینیم درست شده است. استفاده از زیکرال- آلیاژی از آلومینیم - تاکنون بهترین طرفدار را داشته ، یکی از دلایل آن سبک تر بودن آن نسبت به فولاد است- ۵۶ گرم زیکرال و ۱۵۲ گرم فولاد- و دلیل دیگر آن این است که تاکنون موردی از شکستگی آلومینیم ثبت نشده است
موقع استفاده توجه داشته باشید که پیچ در پایین قرار گیرد. در غار شرایطی هست که بر اثر مالش با صخره ها، بدون اینکه غارنورد متوجه شود، پیچ باز می شود. مرکز اصلی وزن غارنورد و محل آویزان کردن ساک های حمل وسایل، نیم دایره است. بعد از استفادهٔ زیاد، تغییر شکل می دهد که آن را در هنگام بازوبسته کردن پیچ، می توان فهمید. در این وقت بایستی آن را عوض کرد. گاهی مواقع تغییر فرم به شدتی است که باز کردن آن را بسیار سخت و یا غیر ممکن می سازد
Lanyard تسمه
تسمه نقش بسیار مهمی در حفظ جان غارنورد دارد، به ویژه هنگامی که او در حال عوض کردن طناب در یک چاه است. با تسمه
غارنورد ابتدا خود را به کارابین که به دیوار آویزان است، می بندد. آن گاه می تواند دسندر یا اسندر را باز کند. در این لحظه، غار نورد فقط باتسمه آویزان می شود
آن را می توان آماده خرید یا ازیک تکهٔ یک دست طناب غارنوردی - طناب دینامیک ۹تا ۱۱ میلی متر- درست کرد. بر حسب قد بین ۲٬۲ تا ۲٬۵ متر، با طناب ۹ میلی متر. ۲٬۵ تا ۳ متر، با طناب ۱۱ میلی متری. با سه گرهٔ هشت ساده، در دو انتها و هم چنین در قسمت میانی، می توان شبیه مدل کارخانه ای - تسمه بافته شده - با همان استقامت و کاربرد، درست کرد
توجه کنید که دو طرف این تسمه نامساوی است. قسمت بلند تر آن بایستی به اندازه ای باشد که بتوانید اساندر بالارونده رابه آن وصل کنید. لازم نیست که بلندتر از اندازهٔ موردنیاز باشد. به این ترتیب در وزن صرفه جوئی می کنید. مهم تر این است که آن قدر نباید بلند باشد که هنگام تعوض مسیر، برای رسیدن به کارابین، دچار مشکل شوید
تسمه ای که از بند درست شده، بایستی از تارهای دینامیک بافته شده باشد. این را فقط در کارخانه می توان درست کرد
طول
قسمت کوچک تر تسمه، بایستی به شما این امکان را بدهد، موقعی که قسمت
بلندتر مورد استفاده است و آرنج شما در بالای نیم دایره قرار گرفته، آن را
به آسانی بتوانید بگیرید
در زمستان، ممکن است قسمت هائی از طناب یا تراورس یخ بزند. این مسئله می تواند باعث شود که کارابین براحتی با یک
چرخش ساده باز شود. در این موقعیت بهتر است که از کارابین های قفل دار استفاده کنید
اگر به کابل های فولادی یا سیم های فلزی وصل می شوید، حتماً از کارابین فولادی استفاده کنید
دقت کنید که تسمه همیشه بین طناب و غارنورد است
به هارنس یا صندلی خود، سه کارابین به پهلووصل کنید. یکی به پهلوی چپ برای تسمه کوچک-درصورتی که مجزا استفاده می کنید- در سمت راست برای حمل جنراتور کاربید و سومین هم درقسمت راست برای تسمهٔ بلند. این نظم باعث می شود در غار که معمولاً تاریک است و یا شرایطی پیش می آید که نمی توانید سر خودرا پائین بیاورید، آن را سریع پیدا کنید
تمیز کردن تسمه: همان طور که در قسمت هارنس گفته شد، آن را با آب فشار قوی نشوئید که باعث نفوذ بیشتر کریستال های کلسیت به داخل بافت ها شده، آن را خراب و پوسیده می کند وخطرناک است. گِل خشک شده باعث سخت شدن تسمه یا طناب شده، استفاده از آن را خیلی سخت می کند
The Descender
دسندر وسیله ای است برای پائین رفتن به داخل چاه. طناب به شکل »اس« از میان دو چرخ رد شده و طناب بالای آن با طنابی که از پائین آن در می آید، موازی است. چهار نوع آن که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند، در زیر توضیح داده شده اند
Simple
عمومی ترین آن سیمپل – به معنی ساده – است که توسط شرکت پتسل ساخته شده و به آن سیمپل کلاسیک هم می گویند.استفاده از آن بسیار ساده است. همان طور که در شکل می بینید از دو چرخ و دو تیغه موازی درست شده است. تیغهٔ بالائی در وسط توسط یک پیچ به بقیهٔ اجزا وصل است و روی همان محور قابل چرخش است.این موضوع امکان می دهد که طناب را به آن وصل یا از آن خارج کنید.با استفاده از یک کارابین معمولی بدون پیچ، در کنار آن می توانید به راحتی و با امنیت، ترمز کنید. استفاده از کارابین برای ترمز کردن یا کنترل سرعت، اجباری است
Stop
این نوع شبیه سیمپل است به همراه یک دسته برای ترمز اتوماتیک. برای پائین رفتن بایستی با یک دست، دسته را فشار داد. به محض این که دست خود را از روی دسته بردارید، ترمز می شود. جنبهٔ مثبت آن این است که اگر غارنورد به هر دلیلی کنترل خود را از دست داد، ترمز می شود و از سقوط غارنورد جلوگیری می شود. بر خلاف »سیمپل« که بایستی با دست راست، طناب را گرفته وسرعت را کنترل کرد، در »استاپ« بایستی با دست چپ ، دسته را گرفت. این می تواند دست راست را آزاد کند. بعد از مدت ها استفاده، بویژه در غارهایی که به شدت مواد فرساینده در گِل و یا آب خود دارند، نمی توان به تنهائی به ترمز آن اعتماد کرد و توصیه می شود که از کاربین ترمز، مثل سیمپل ، استفاده شود. یکی از اشکالات استاپ این است که نمی توان سرعت را به راحتی کنترل کرد. بویژه که وقتی طناب بلند، گلِی و خیس باشد، شما به سرعت به پائین لیز خواهید خورد. اگر طناب نازک تر از ۱۰ میلی متر باشد، نمی توانید از ستاپ استفاده کنید. بسیارخطرناک است
ID
شبیه ستاپ است. تفاوت عمده در اندازهٔ آن است. برای مسیرهای تنگ دردسرزا است. استفاده از آن ساده است و خیلی راحت ترمز می کند
Rack
برای غارهای خیلی عمیق و طولانی، که وزن طناب خیلی مهم است، مناسب می باشد. یک طناب ۲۰۰ متری به کلفتی ۱۰ میلی متر، در حالت خشک ۱۳ کیلوگرم وزن دارد.شکل »یو« آن باعث ایجاد شکل موج در طناب می گردد. میله های کوچک افقی معمولاً از آلومینیم ساخته می شود و می توان به تعداد آن اضافه کرد
تمام ابزار مکانیکی خود را بعد از برنامه، بایک برس نایلونی و آب شسته و سپس خشک کنید
Ascenders
petzl Basic Ascender Gibbs Lever Ascender
آساندر وسیله ای است برای حرکت برروی طناب. در جهت حرکت، خیلی راحت به جلو رانده می شود. در خلاف جهت حرکت، قفل می شود. در »اس آر تی« برای بالا رفتن استفاده می شود.دو نوع آن در غارنوردی استفاده می شوند: نوع اول آن یک دندانه است که حرکت فنری دارد و در داخل بدنه آن جاسازی شده است.دندانه ها به سمت پائین قرار دارند. هر گاه که غارنورد به بالا می رود، بازشده و حرکت راحت انجام می شود. در توقف بعد از این حرکت، دندانه ها به طناب گیر می کنند و شخص با خیال راحت به طناب آویزان و ثابت می شود، تا حرکت بعدی را انجام بدهد. این نوع در اروپا بکار می رود. به آن اساندر بیسیک یا پایه ای گفته می شود
نوع دوم آن دارای یک دسته است و به همین دلیل به فنر احتیاج نیست.با کمی وزن وارد شده بر روی دسته، دندانه ها به طناب فشرده می شوند و با برداشتن فشار، آزاد می گردد. این نوع بیشتر در امریکا استفاده می شود
Shunt
شانت برای طناب های خیلی گلی مناسب است
The Chest Ascender, Croll
کرول از پائین به صندلی و از بالا به هارنس قفسهٔ سینه وصل می شود. نقش اصلی و مهم آن این است که بدن را نزدیک به طناب نگه می دارد. پشت کرول به شکل سطح صافی است که بدون مشکل روی بدن قرار می گیرد. توجه کنید که اساندر قفسهٔ سینه بایستی محکم به آن وصل باشد و جای بازی برای آن نگذارد.بدون هیچ کارابین اضافی بایستی از سوراخ بالائی آن رد شده به آن محکم شود.کرول بایستی از نظر کسی که آن را پوشیده در سمت راست هارنس نیم دایره قرار گیرد
The Upper Ascender, Handled Ascender, Jumar, Jammer
برای بالارفتن به یک نقطهٔ اتصال به طناب احتیاج دارید. این اساندر مخصوص که در قسمت پائین آن دو سوراخ است، از طرفی به بند حلقهٔ پا یا فوت لوپ وصل است. از طرفی دیگر از طریق بند بلند تسمه یا تسمه ای مجزا، به هارنس نیم دایره وصل می شود. همان طور که در شکل بالا مشاهده می کنید، اندازهٔ بند یا تسمهٔ پا را می توانید این گونه تنظیم کنید: در حالی که ایستاده اید و هردو پا در داخل حلقهٔ تسمهٔ پا قراردهید، پائین یومار بایستی بالای کرول قرار بگیرد. اگر یومار روی کرول قرار بگیرد، هنگام بالارفتن، این دو مرتب در اصطکاک با هم قرار می گیرند و حرکت را برایتان مشکل می کنند
Tibloc
این وسیله برای مواقع اظطراری طراحی شده و مثل یومار عمل می کند. برای دستگیره به آن یک کارابین وصل می شود که هم به طناب جهت می دهد و هم مثل دستگیره عمل می کند و می توان آن را گرفت و به بالاکشید
The Foot Ascender
در غارنوردی همیشه وزن وسایل، یک عامل بسیار مهم است. برای غارنورد بایستی دلیل خیلی محکمی وجود داشته باشد که یک وسیلهٔ اضافی با خود ببرد. وقتی که در دو نقطه به طناب وصل می شود، بایستی دلیل مهمی باشد که از اساندر پا هم استفاده کند. زیرا بدون آن هم می توان در حالی که طناب بین دو پا قرار می گیرد، آن را نگه داشت. اما اساندر پا به علت نقش خیلی مهمی که دارد، حتی غارنوردان خیلی حرفه ای هم از آن استفاده می کنند. اولین نقشی که دارد این است که بخشی از طناب که در بالای آن قرار دارد را می کشد.به این ترتیب طناب بین کرول و اساندر پا کشیده می ماند. بدن به این ترتیب به طور عمودی قرار میگیرد. وظیفهٔ دیگر آن مثلاً در مرحلهٔ اول بالارفتن از طناب است. در این مرحله که مقدار کمی از طناب آویزان است و به همین دلیل، طناب سنگین نیست، چند حرکت اولیه کمی سخت تر است. اساندر پا از همان قدم اول، طناب رادر راستای بدن، محکم نگه می دارد. به این ترتیب از اتلاف انرژی جلوگیری شده، شروع را آسان می کند.سومین جنبهٔ مثبت آن این است که نصف فشاری که بر کرول وارد می شود، را می گیرد
The Footloops تسمهٔ پا
نقش آن حمایت کردن بدن برای بالارفتن است. شما به این وسیله با پاهای خود به پائین فشار می آورید تا در جهت بالاحرکت کنید.سبک است. کشی نیست. از تارهای پلی تیلین که برای غارنورد بسیار مناسب است ، درست شده است. نوع دیگری هم هست که از بندهای نازک درست می شود. اما مدل کارخانه ای آن که از بند درست شده، به راحتی قابل تنظیم است.این امکان هست که برای هر پا یک تسمهٔ جدا بکار ببرید. اما اولین اشکال آن در این است که دوبرابر وزن خواهد داشت
Carabiners کارابین
کارابین هابرای وصل کردن دو یاچند وسیله به هم مورد استفاده قرار می گیرند.غارنوردها معمولاُ به ۶ کارابین نیاز دارند. در همه جا، غیر از دو انتهای تسمه، به کارابین معمولی نیاز است. در دو انتهای تسمه بهتر است که ازکاربین قفل دار استفاده گردد. کارابین ها از دو مادهٔ متفاوت ساخته می شوند: فولاد و آلومینیوم سبک . فولاد بر اثر نیروی زیاد، که زیر حد الاستیک آن است، تغییر شکل می دهد. آلومینیم می شکند. اما فاکتور امنیتی بین وزن شخص که حداکثر ۱ کیلونیوتن و حدمقاومت آلومینیم که۲۲ کیلونیوتن است، کاملاًانتخاب را مشخص می کند. حتی در کوه نوردی هم که شوک ناشی از افتادن بالا است، تاکنون مورد شکستن کارابین آلومینیومی دیده نشده است.انواع بسیار مختلفی از کاربین ها وجود دارند که استفاده های مشابه ای دارند. اما به خاطر داشته باشید: هیچ گاه از کاربین های کهنه استفاده نکنید. مواد طبیعی هم مثل انسان دارای طول عمر هستند.هیچ گاه کارابین و دیگر وسایل فلزی خود را پرت نکنید. این کار می تواند باعث ترک های میکروسکپی بشوند که بر اثر یک شوک یا ضربه، در حالی که در غار از آن ها استفاده می کنید، بشکنند. اگر وسایل فلزی شما از ارتفاعی بالا بر روی سنگ بیفتند، بهتر است که دیگر از آن ها استفاده نکنید.